Teatr - ma'naviy tarbiya maskani

[Sparc]

Кеча "Ойдин" спектаклининг премьерасига тушдим.
Режиссер спектакл томошабин учун кўришли бўлиши ҳаракат қилгани кўриниб турибди, спектакл давомида саҳна кўринишини бойитиш учун видеолавҳалардан фойдаланилган, интервью олиш жараёни ҳам катта экранга проекция қилиниб, томошабинларга қаҳрамонлар ва бошловчининг савол-жавоб вақтида эмоционал ҳолатларини кузатиш имконини беради.

Спектаклнинг сюжетига келсак, у анча жўн. Нодира ва Чарос чэт элга (нимагадир иккаласи ҳам айнан Туркияга) жўнатиб юборилади, уларни иккаласини ҳам алдов йўли билан жўнатишда Самандар деган йигит ва Хуршида исмли аёл қатнашади. Ойдин исмли журналист реабилитация марказига Нодира ва Чаросдан интервью олиш учун келади ҳамда интервью давомида қизларни алдаган Самандар ўз эри эканлигини билиб қолади.

Қизиғи Нодира ва Чарос уларни алдаган одамларнинг исмини дарров айта қолмай, аввал кулгичи борлигини (Ойдин "кулгич" сўзини эшитибоқ шубҳалана бошлайди), кейин сочини қандай тарашини (бу сўзлардан кейин Ойдин ваҳимага тушади) ва охирида ўша одамнинг исми Самандар эканлигини айтишади. Ойдин ҳар эҳтимолга қарши ўз телефонидаги расмни кўрсатиб, "шу одам эмасми ?" деб сўрайди. Кўриниб турибдики, сюжет ҳам, ечим ҳам жўнлаштириб юборилган.

Спектаклнинг охирги саҳнаси хинд кинолари услубида қурилган. Хуршида ва Самандар ўз қилмишлари очилиб қолганидан талвасага тушиб, Ойдин суратга олган сюжет ТВ орқали кўрсатилмаслиги учун ҳамма нарсага тайёр эканликлари ҳақида гапириб туришганда Ойдин ва оператор йигит келиб қолади. Хуршидани қамалишдан ҳам кўра Ойдин олган интервью орқали бадном бўлиш кўпроқ қўрқитади (суд жараёнида барибир ТВ орқали кўрсатилишидан хабари йўқ чамаси). Шунинг учун Ойдинга кассета учун катта пул таклиф қилади. Ойдин буни рад этганидан сўнг Хуршида "шу хонадан бирортанг чиқмайсан" деб турганда Самандар Хуршидани ушлаб, Ойдин ва операторга кетишни буюради. Оператор югуриб чиққан бўлса, Ойдин деворга суяна-суяна, Самандар билан хайрлашаётганини билдиргандай, ўзини азобланаётганини кўрсатиб чиқади.

[Sparc]

Воқеалар давомида Нодира ва Чароснинг чет элга жўнатилиш тарихи ҳам берилган. Нодира турмуш қуриб, 2 йил яшаган, қизи бор, кейин эри бошқага уйлангани туфайли, ўз онасиникига қайтгани аниқланади. Самандарни учратганида унга дарров 500 доллар бериб, чет элда ишлаш имконияти борлигини айтган. Чарос эса 16 ёшида (!) Самандарни яхши кўриб қолиб, кейин алданганини билиб, номуси топталганини ота-онасидан яшириш учун чет элга кетишга рози бўлади.

Табиий савол туғилади, Нодира ҳам, Чарос ҳам турли сабаблар туфайли бўлса ҳам чет элга ўз ихтиёрлари билан кетган. Бунда улар ўз яқинлари, таниш билишлари билан маслаҳатлашмаганлар. Биринчи учраган одамнинг гапига кўниб, ўз тақдирларини ўзгартириб юборишга рози бўлишган. Спектаклда масаланинг бу томонига негадир умуман эътибор берилмайди, бу қизларнинг ота-онаси, яқинлари, маҳалла-кўй деганларидек, ҳеч ким кўрсатилмаган.

Артистлар ижросига келсак, фақат Чарос роли қиёмига еткалган, чунки унинг ҳатти-ҳаракатида Ойдин ёки Нодира ролларини ижро этган артистларга хос зўракилик, сунъийлик йўқ, менимча. Нодира ролини ижро этган артист ҳар битта гапини худди шиорни ўқиётгандек, зўриқиш билан гапиради. Эҳтимол, бу режиссёрнинг талаби бўлгандир.

[Sparc]

Нима учундир спектаклларда, масалан, "Ўзбекча рақс", "Ойдин"да, "мосуво" сўзи 2-3 мартадан ишлатилади, "сен мени бахтимдан мосуво қилдинг" шаклида мисол учун. Умуман, ТВда, мана театрда ҳам негадир кўпчилик учун тушунарсиз бўлган, ўзбек тилида синонимлари мавжуд, арабча сўзларни ишлатиш модага айлангандек. "Маданият ва маърифат" канали анонсларида "тамаддун" сўзи кўп ишлатилади. "Тамаддун" сўзини нуқул эшитавериш ҳам асабга тегаркан .

[Nigora Umarova]

Сообщение от Sparc

Артистлар ижросига келсак, фақат Чарос роли қиёмига еткалган, чунки унинг ҳатти-ҳаракатида Ойдин ёки Нодира ролларини ижро этган артистларга хос зўракилик, сунъийлик йўқ, менимча. Нодира ролини ижро этган артист ҳар битта гапини худди шиорни ўқиётгандек, зўриқиш билан гапиради. Эҳтимол, бу режиссёрнинг талаби бўлгандир.

Ойдин ва Нодира ролларини сиз кўрган спектаклда кимлар ижро этган эди?

[Nigora Umarova]

Сообщение от Sparc

Спектаклнинг охирги саҳнаси хинд кинолари услубида қурилган. Хуршида ва Самандар ўз қилмишлари очилиб қолганидан талвасага тушиб, Ойдин суратга олган сюжет ТВ орқали кўрсатилмаслиги учун ҳамма нарсага тайёр эканликлари ҳақида гапириб туришганда Ойдин ва оператор йигит келиб қолади. Хуршидани қамалишдан ҳам кўра Ойдин олган интервью орқали бадном бўлиш кўпроқ қўрқитади (суд жараёнида барибир ТВ орқали кўрсатилишидан хабари йўқ чамаси).

Барча суд жараёнлари ҳам ТВ орқали кўрсатилмайди-ку...

Сообщение от Sparc

Шунинг учун Ойдинга кассета учун катта пул таклиф қилади. Ойдин буни рад этганидан сўнг Хуршида "шу хонадан бирортанг чиқмайсан" деб турганда Самандар Хуршидани ушлаб, Ойдин ва операторга кетишни буюради. Оператор югуриб чиққан бўлса, Ойдин деворга суяна-суяна, Самандар билан хайрлашаётганини билдиргандай, ўзини азобланаётганини кўрсатиб чиқади.

Спектаклнинг шу жойини мен "виждон имтиҳони" деб номлаган бўлар эдим. Ойдиннинг виждони синовдан ўтиши ҳамда ва Самандарнинг виждони уйғониш жараёни...

[Sparc]

Сообщение от Nigora Umarova

Ойдин ва Нодира ролларини сиз кўрган спектаклда кимлар ижро этган эди?

Янглишмасам, Ойдин - Зилола Набиева, Нодирани ўйнаган актриса исмини аниқ билмайман, Нодира ва Чаросни ушбу расмдаги артистлар ўйнаган.

[Nigora Umarova]

Сообщение от Sparc

Янглишмасам, Ойдин - Зилола Набиева, Нодирани ўйнаган актриса исмини аниқ билмайман, Нодира ва Чаросни ушбу расмдаги артистлар ўйнаган.

Демак, сиз тушган спектакль вариантида "Нодира"ни-Азиза Шарипова, "Чарос"ни- Нигина Анорбоева ўйнаган. Спектаклнинг икки хил талқинини кўрдим. Зилоланинг, Нигинанинг, Ҳилоланинг ижроси менга кўпроқ ёқди, ҳатти-ҳаракатлари табиий чиққан, бўрттириш йўқ. Рол ўйнашмаган, балки ролдаги қаҳрамондаги воқеалар айнан уларнинг ҳаётида бўлаётгандек ҳаққоний кўрсатиб бера олишган.

[Maestro]

Оффтоп:

Сообщение от Nigora Umarova

. Спектаклнинг икки хил талқинини кўрдим.

Битта спектаклнингми? Вой эринмаган одамей ;-)
Ҳа бунақада докторлик иши нима бўлади, а?;-)

[Nigora Umarova]

Сообщение от Maestro

Оффтоп:

Битта спектаклнингми? Вой эринмаган одамей ;-)
Ҳа бунақада докторлик иши нима бўлади, а?;-)

Оффтоп:

Doktorlik ishini ham yozmoqdaman. Inson ba'zan xayolini chalg'itib turishi kerak=ku...

[Nigora Umarova]

Сообщение от Nigora Umarova

Ushbu spektakl amerikalik yozuvchi va dramaturg ayol Vinni Delmar(1903-1990)ning, asl nomlanishi "Bundan buyog'i-sukunat" p'yessasi asosida sahnalashtirilgan. Rejissyor Olimjon Salimov.
Olimjon Salimov bir paytlar Farg'ona teatridagi "Temir xotin", "Toshkentga sayyohat", Yosh tomoshabinlar teatridagi "Ot kishnagan oqshom" kabi mashhur bo'lgan spektakllarni muvaffaqiyatli sahnalashtirgan. Bundan tashqari rejissyor Milliy teatrda ham ikkita - "Ufq" hamda "Sohibqiron" asarlarini sahnalashtirgan.
Spektaklning avvalgi varianti ham Milliy teatrda 1976-yilda rejissyor Bahodir Yo'ldoshev tomonidan "G'ariblar" nomi bilan sahnalashtirilgan. O'sha davrdagi sahnalashtirilgan variantlarda bosh rollarni O'zbekiston xalq artistlari Sora Eshonto'rayeva va Nabi Rahimovlar ijro etishgan edi.
Ushbu spektakllarda esa ota rolini O'zbekiston xalq artisti Tesha Mo'minov, ona rolini O'zbekistonda xalq artisti Malika Ibrohimovalar ijro etishgan. Voqealar rivojida farzandlar timsolini Fathulla Mas'udov, Mahfuza Bobotillayeva, Shodiya To'xtayeva, kelin- Madina Muxtorova, kioskda narsa sotuvchi qariya- Saidkomil Umarov, Feruza Muhammadyorovalar ijrosida ko'rish mumkin.
Ota-ona farzandlarim hech kimdan kam bo'lmasin deb tinim bilmay mehnat qilishadi-yu, qariganlarida bemehr farzandlariga malol kelishadi. Spektaklning bosh g'oyasi - shu. Unda qarigan ota-onaga mehr-shafqatli bo'lishdek umuminsoniy qadriyatlarning bugungi kunda kamyob bo'lib ketayotganligi ochib berilgan.

Сообщение от Nigora Umarova

ЎЗБЕК МИЛЛИЙ АКАДЕМИК ДРАМА ТЕАТРИНИНГ
2013 ЙИЛ ИЮНЬ ОЙИ РЕПЕРТУАР
Р Е Ж А С И

21 Жума “Омон бўлгин азизим!” В.Дельмар

"Омон бўлгин, азизим" спектаклининг Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Ёқуб Ахмедов(мистер Купер) ва Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Сайёра Юнусова (миссис Купер) ижросидаги талқинини томоша қилдим. Вазият бир хил, бироқ ўзгача талқин. Воқеалар талқини актёр психологияси ва ижросидан келиб чиққан ҳолатда бошқача ифода қилиб берилган. Бу сафар ўзгача таассурот. Сайёра Юнусова ижросида устоз санъаткор Сора Эшонтўраевани кўргандек бўлдим. Ёқуб Аҳмедовдаги салобат томошабинни ҳам воқеаларнинг ижрочисига айлантириб қўйди.